مدیریت لجستیک فرآیند دقیق سازماندهی و اجرای یک عملیات است. وقتی نوبت به تجارت می رسد، این فرآیندها از ابتدا تا انتها یک جریان کاری است که انتظارات مشتری و همچنین انتظارات سازمان را برآورده می کند.
مدیریت لجستیک منابع را از کالاهای قابل لمس (مانند مواد، تجهیزات و ملزومات) تا مواد غذایی یا سایر مواد مصرفی را مدیریت می کند. و با انجام این کارها، و یکپارچه سازی جریان اطلاعات و ابزارهای مدیریتی آن، و با جابجایی مواد، بسته بندی تولید، موجودی، حمل و نقل، انبارداری و گاهی اوقات حتی امنیت سروکار دارد.
برای مدل سازی، تجزیه و تحلیل، تجسم و بهینه سازی این معمای لجستیکی پیچیده، اغلب از یک نرم افزار شبیه سازی اختصاصی استفاده می شود. شخصی که در این زمینه کار می کند لجستیک نامیده می شود.

ارتباط با مدیریت زنجیره تأمین

مدیریت لجستیک زیرمجموعه ای ازمدیریت زنجیره تأمین است. مدیریت زنجیره تأمین جریان کارآمد ذخیره سازی، کالاها، خدمات و اطلاعات مربوط به آن را از نقطه مبدا تا نقطه مصرف برنامه ریزی، اجرا و کنترل می کند. و این کار به منظور تأمین نیازهای مشتریان انجام می شود. مدیریت لجستیک در همه ی صنایع کار می کند. و هدف آن مدیریت موفق زنجیره های تأمین و کارایی های حاصل در چرخه های عمر پروژه است. لذا هرچه که مشاغل پیچیده تر می شوند و در بازارهای جهانی گسترش می یابند، لجستیست های تجاری به چیزی بنام لجستیکیست های زنجیره تامین تبدیل می شوند.
مدیریت تدارکات در تجارت، تمرکزی دوگانه دارد: تدارکات ورودی برای عملکردهای داخلی و تدارکات خروجی برای جریانهای خارجی از نقطه مبدا تا نقطه مصرف. متخصصان لجستیک بر مدیریت موجودی کالا، خرید، حمل و نقل، انبارداری، مشاوره، سازماندهی و نقشه برداری از این فرایندها تمرکز دارند.

انواع مختلف مدیریت لجستیک

چهار نوع اصلی مدیریت لجستیک وجود دارد که هر یک بر جنبه متفاوتی از فرآیند مدیریت تأکید دارند.

مدیریت تأمین و تدارکات

این بخش شامل برنامه ریزی، و تهیه و هماهنگی موادی است که در یک زمان خاص در یک مکان خاص برای انجام یک کار خاص مورد نیاز است. و شامل حمل و نقل مواد و همچنین مکانی برای ذخیره آنها است. علاوه بر آن ارزیابی سطح عرضه در مراحل مختلف فرآیند تا رسیدن به اطمینان از تأمین کامل نیازهای مشتری مد نظر است. به عنوان مثال حتی میتوان از تحویل مواد اولیه به یک کارگاه ساخت و ساز یا تامین قطعات مورد نیاز یک کارخانه تولیدی نام برد.

توزیع و حرکت مواد

این جنبه از لجستیک، مواد ذخیره شده را در بر می گیرد و کار نقل و انتقال آنها را به مکان مورد نظر انجام می دهد. موضوعات موجود در این جنبه از مدیریت لجستیک شامل موارد مربوط به جابجایی است. که از آن جمله میتوان بارگیری، تخلیه، حمل و نقل، و همچنین پیگیری موجودی و نحوه استفاده از آن را نام برد. این بخش از مدیریت حرکت لوازم را از انبار مرکزی به فروشگاههایی که محصول را به مردم می فروشند کنترل می کند.

تدارکات و مدیریت تولید

این بخش ترکیبی از منابع توزیع شده در یک محصول را مدیریت می کند، مانند هماهنگ کردن مواردی که برای تولید یا کنار هم قرار دادن چند عنصر مختلف به هر دلیلی مورد نیاز است. این بخش شامل مرحله بندی مواد در زمان مناسب برای ساخت یک محصول است. این نوع مدیریت لجستیک در حوزه مدیریت محصول قرار می گیرد.

لجستیک معکوس و بازگشت محصول

این بخش در مورد مدیریت مواد بازیافتی و لوازم حاصل از تولید است. به عنوان مثال، میتوان از یک سایت ساختمانی نام برد که در آنجا مدیریت لجستیک شامل حذف مواد اضافی و بازگرداندن این مواد به انبار می شود. همچنین می تواند مربوط به بازگشت محصولات مرجوعی یا بلااستفاده مشتری نهایی باشد.

شبکه توزیع مدیریت لجستیک

پیوندها و نقاط مختلف توزیع در یک شبکه مدیریت لجستیک شامل موارد زیر است:
• کارخانه هایی که محصولات را تولید می کنند.
• انبارهایی که محصولات را ذخیره می کنند.
• مراکز توزیع دریافت و بازگرداندن اقلام مشتریان.
• حمل و نقل تحویل محصول.
• خرده فروشی ها، از فروشگاه های کوچک تا فروشگاه های بزرگ برای فروش محصولات.
اینها مراکز اصلی برای تدارکات کالا هستند ، اگرچه فروشندگان و واسطه هایی در این نقاط فعالیت می کنند.
همانطور که مشاهده میکنید تمام بخشهای لجستیک کالا با حمل و نقل و پیوند نقاط مختلف توزیع در یک شبکه مدیریت مانند ارتباط بین مراکز فروشگاهی انبار مواد اولیه و کارخانه تولید و… در ارتباط است. برای همین بحث تعیین محل نقاط مختلف توزیع نام برده شده مهم خواهد بود لذا بحث لجستیک کالا عضو عنصر محل در آمیخته بازاریابی دسته بندی می شود.
نکات مدیریت تدارکات
نکاتی در مدیریت لجستیک هوشمند
مدیریت لجستیک شامل حوزه های مختلف و زیادی از برنامه ریزی است: هرچه مراحل فرآیند بیشتر باشد بهتر است، با پیاده سازی هر مرحله در تولید محصول، توزیع آن و بازگشت مواد و لوازم ، احتمال افزایش کارایی و افزایش درآمد بیشتر است.

هرچه عملیات بزرگتر باشد، مدیریت لجستیک پیچیده تر و دشوارتر است. در نیتجه، بیشتر به یک برنامه مدیریت لجستیک قوی نیاز خواهید داشت. برای اینکه آماده باشید و بهترین برنامه ممکن را پیاده سازی کنید، در ادامه چند نکته آورده شده است. که باید رعایت کنید.
1) یک برنامه قوی داشته باشید: مانند هر برنامه مدیریتی دیگری، در موفقیت با شکست به میزان توانمندی برنامه شما مربوط است. هرچه برنامه شما دقیق تر باشد، در آینده کمتر باید روی مواجه با دامنه کارهای پیش بینی نشده فکر کنید. ولی در هر حال همیشه موضوعاتی وجود خواهند داشت که به آن فکر نشده است. چرا که در نهایت شما فقط میتوانید رو تعدادی از خطرات احتمالی از قبل برنامه ریزی کنید، اما همین برنامه ریزی زود هنگام و با جزئیات زیاد می تواند به تأخیرهای احتمالی و ریسکها و سایر موانع موجود در جریان شفاف تامین مواد کمک کند.
2) یک پلن B داشته باشید: مهم نیست که برنامه اولیه شما چقدر خوب باشد، همیشه چیزی وجود دارد که می تواند مدیریت کند. به همین دلیل شما برای پاسخگویی به مشکلات پیش بینی نشده ای که ممکن است بوجود آید ، برای هر عنصر از برنامه تدارکات خود نیاز به یک برنامه احتمالی دارید. اما مهم است که بدانید چه موقع باید طرح اصلی را کنار بگذارید و به برنامه دوم بروید.
3) استخدام یک مدیر: مهم است که فرایند دارای یک رهبر باتجربه و قادر به همکاری با تفکرات مختلف، خصوصاً همه کسانی که در تدارکات مواد و لوازم درگیر هستند، باشد. این بدان معناست که مهارتهای بین فردی نکته ی بسیار ضروری است. ضمن اینکه وی باید با صنعت ارتباط قوی داشته باشد تا بتواند با هرگونه تغییر در آخرین لحظه تدارکات در تأمین کنندگان و غیره مقابله کنند.
4) خودکار: ناگفته نماند اتوماسیون روشی داخلی است که باعث می شود گردش کار، کارآمدتر شود. فرایندهای بسیاری وجود دارد که می تواند از طریق اتوماسیون وظایف از ردیابی تا نظارت بر تحویل گرفته تا ناوگان حمل و نرم افزار مدیریت موجودی به مدیران کمک کند.
5) از اشتباهاتتان بیاموزید: این بخش اکثرحوزه ها را شامل می شود.طبق داده ها شما در مدیریت لجستیک و تدارکات، گام های اشتباهی برمی دارید. اما این مسئله خیلی مهم نیست آنچه باید از آن اطمینان حاصل کنید این است که آیا از آن اشتباهات درس خواهید گرفت، تا هیچگاه دوباره تکرار نشوند. بنابراین، لذا حتماً وقت بگذارید تا به کارهایی که انجام داده اید فکر کنید، و تعیین کنید کجاها درست کار کرده و کجاها بدرستی کار نکرده. از تیمتان بازخورد بگیرید.

چرا مدیریت لجستیک مهم است؟

بدیهی است که هدف از مدیریت لجستیک یافتن راههای کارآمد و موثر برای انتقال منابع و محصولات از یک ایده تا پایان کار و در نهایت رساندن به دست مشتری است. اما نیروی محرکه این اقدامات تأمین تقاضای مشتری و ارائه بهترین خدمات ممکن برای حفظ مشتری و حفظ رضایت آنها ضمن تأمین نیازهای آنها است.
از آنجایی که همواره مشتریان خدمات بهتری را طلب میکنند، نیاز به حمل و نقل سریعتر، دقیق و با کیفیت بالا وجود دارد. تا از طریق مدیریت لجستیک رضایت مشتری در سطح سرعت فرآیند حاصل شود.
اما این تنها مزیت مدیریت تدارکات نیست. مدیریت تدارکات به ایجاد چشم انداز در زنجیره تأمین کمک می کند. ضمن اینکه با تجزیه و تحلیل داده های تاریخی و ردیابی حرکت در زمان واقعی کالا، مدیران می توانند جریان مواد را بهتر کنترل کنند و از هر گونه اختلال احتمالی جلوگیری کنند.
مدیریت تدارکات به افزایش درآمد کمک می کند. زیرا ضمن اینکه ارائه خدمات به مشتری را بهبود می بخشد، به اعتبار و نام تجاری شرکت می افزاید، که این کار خود به نوبه خود گردش تجاری جدید و بیشتری ایجاد می کند. با نظارت بیشتر در زنجیره تأمین، این امکان وجود دارد که با کنترل وجوه ورودی، نگهداری موجودی در سطح مناسب و سازماندهی جریان معکوس کالاها، در عملیات صرفه جویی کنید.

نرم افزارهای مدیریت پروژه به مدیریت لجستیک

لجستیک فقط با قابلیت تحویل دقیق قابل برنامه ریزی است. مدیران موفق لجستیک اهمیت ابزارهای نرم افزاری مدیریت پروژه را در کمک به مدیران برای جمع آوری، سازماندهی و انتقال اجزای پروژه از یک مکان به مکان دیگر آن هم به طور موثر درک می کنند.